Naarmate de jaren verstrijken, merkt het brein dat. De cognitieve vaardigheden (zoals aandacht, geheugen of het vermogen om beslissingen te nemen) zijn een van de eerste die beginnen af te nemen. Dit komt tot uiting bij het lezen, het voeren van een gesprek, het koken of het oplossen van een klein onvoorziene situatie. Ook in de manier waarop we onze dag indelen, een afspraak onthouden of reageren op een nieuwe situatie.
Hoewel het normaal is dat deze functies met de leeftijd achteruitgaan, zijn er activiteiten die kunnen helpen om ze te behouden en zelfs te versterken. Een daarvan is verrassend eenvoudig, maar toch kennen maar weinig mensen deze activiteit.
Dit is de hobby die de geest stimuleert en de cognitieve functies op 65-jarige leeftijd versterkt
De hobby die de cognitieve functies stimuleert en versterkt, is het ontwerpen van educatieve spelletjes. Dit is geen activiteit die voorbehouden is aan kinderen of programmeurs. Integendeel: het bedenken van een spel (ook al is het maar op papier) zet mentale vaardigheden in gang die maar weinig andere taken tegelijkertijd activeren.
Je moet plannen, beslissingen nemen, oplossingen bedenken, regels onthouden en je gaandeweg aanpassen. Dat wil zeggen: geheugen, aandacht, creativiteit, logica en flexibiliteit in één enkele oefening.
Een studie gepubliceerd in Smart Learning Environments in 2022, uitgevoerd met schoolkinderen tussen 10 en 12 jaar, toonde aan dat het ontwerpen van hun eigen spellen hun creatief denken aanzienlijk verbetert. En het is geen kwestie van leeftijd: de cognitieve functies die met dit soort taken worden getraind, zijn even waardevol (of zelfs nog waardevoller) voor ouderen.
Gedurende veertien weken namen de leerlingen deel aan een workshop waar ze hun eigen creaties bedachten, prototypen maakten en testten. De resultaten werden gemeten met de Torrance-test en de verbeteringen waren duidelijk op alle gebieden: vloeiendheid van ideeën, mentale flexibiliteit, vermogen tot originaliteit en rijkdom aan details.
Tools zoals Canva of Figma Kids, die in eerste instantie bedoeld zijn voor een jong publiek, kunnen perfecte bondgenoten worden voor ouderen. Het zijn intuïtieve, visuele platforms waarmee je zonder technische kennis kunt creëren. En wat begint als een eenvoudige esthetische activiteit, leidt uiteindelijk tot besluitvorming, visuele logica en het ordenen van ideeën.
Het gaat niet alleen om het verplaatsen van vormen op een scherm, maar om het bouwen van iets dat betekenis heeft: een verhaal, een reis, een dynamiek. Dat proces activeert mentale functies die na verloop van tijd vaak achteruitgaan, en traint ze op een manier die natuurlijk, aantrekkelijk en weinig ingrijpend is.
Bovendien zorgt het ontwerpen met deze tools voor een emotionele band met de taak. Het wordt niet ervaren als een geheugentraining of een opgelegde therapie, maar als een creatieve en persoonlijke ervaring. En dat verandert de manier waarop de activiteit wordt benaderd volledig.
Hoe het ontwerpen van spellen de autonomie en het zelfvertrouwen van ouderen versterkt
Deze praktijk, hoewel nog weinig bekend, zou een sleutelrol kunnen spelen in dagcentra, verzorgingstehuizen of gemeentelijke werkplaatsen. Het is goedkoop, gemakkelijk te implementeren en heeft een zeer krachtige emotionele component: het verhoogt het zelfvertrouwen, versterkt de autonomie en verbetert de relatie met technologie.
Naast cognitieve training geeft het ontwerpen van een spel volwassenen het gevoel dat ze iets kunnen, iets bij te dragen hebben en plezier beleven aan het creëren. In een fase waarin veel activiteiten routinematig of begeleid worden, vertegenwoordigt dit soort mentale oefeningen juist het tegenovergestelde: het stimuleert de autonomie door middel van de verbeelding.
